Przybliżamy po krótce historię Sporysza - dzielnicy o kolejach losu mniej znanych niż śródmieście, czy Zabłocie.
Wieś Sporysz powstała w XIV wieku. Z uwagi na częste wylewy rzeki Koszarawy i liczne powodzie, w 1567 roku wieś została przeniesiona na wschodnie stoki Grojca. Nazwa Sporysz zapewne pochodzi od licznych wtedy upraw zboża i obrastającego go pasożyta o tej nazwie. Jest też wersja pewnie mniej wiarygodna, ale ciekawsza, zawarta w „Dziejopisie Żywieckim” Komonieckiego. Mieszkańcy tej wsi opierali się w przekazywaniu datków miastu Żywiec, będąc więc spornymi.
W roku 1558 lokalny posiadacz – Komorowski wybudował we wsi staw. Po ponad wieku przerobiono go na dwa małe i hodowano w nich karpie. Był też młyn od 1728 roku. Działał jednak niedługo, z uwagi na małą wydajność. Poważne obszary wsi należały kiedyś do liczącej się rodziny Sapińskich. Na przełomie XIX i XX wieku Sporysz był ulubionym miejscem niedzielnych i świątecznych wycieczek dla mieszkańców Żywca. Odpoczywano nad rzeką, zwiedzano fabryki, wędrowano na Grojec.
Równo 185 lat temu nastąpił wyraźny przełom w dziejach wsi i zaistniało ważne dla niej wydarzenie. Uznaje się ten rok za datę powstania zakładów metalurgicznych, które w rożnej formie przetrwały prawie do dzisiaj, przez większość tego czasu będąc fabryką śrub. Inicjatorem powstania zakładu był Arcyksiążę Karol. Przez te półtorej dekady „śrubiarnia” mocno zrosła się ze Sporyszem, stając się swego rodzaju wizytówką tej wsi, a potem dzielnicy Żywca. Przebiegnijmy zatem pokrótce przez te lata. Z samego początku była to kuźnia, po 5 latach przekształcona w Zakład Przeróbki Surówki. Nazywała się wówczas Hutą Fryderyka, na cześć Fryderyka Habsburga. Rok 1910 stał się dla fabryki początkiem działania w branży elementów złącznych, w której działa do tej pory. Kupiła go wówczas Pierwsza Galicyjska Fabryka Śrub i Nakrętek z Oświęcimia. W czasie II wojny światowej produkcja „śrubiarni” nastawiona była na potrzeby militarne II Rzeszy, a skutkiem działań wojennych zakład uległ zniszczeniu w 70 procentach. Produkcję wznowiono już 1 lipca 1945 roku. Przez cały czas trwania poprzedniego systemu gospodarczego fabryka była nieustannie rozbudowywana. Oczywiście odbiły się na niej negatywne skutki transformacji gospodarczej. Po wielu zakrętach i widmach całkowitego upadku, obecnie jest to Śrubena Unia S. A., czyli fabryka śrub.
Do historii całej dzielnicy wracając, od 1867 roku Sporysz był siedzibą gminy. W roku 1934 należały do niej takie wsie, jak: Czernichów, Isep, Moszczanica, Międzybrodzie Żywieckie, Oczków, Pewel Mała, Przyłęków, Sporysz, Świnna, Trzebinia i Zadziele.
Dzielnicą Żywca Sporysz stał się 18 stycznia 1950 roku. Przyłączony został do niego, podobnie jak Isep, Zabłocie, Pawlusie i Kocurów.
Obecnie, oprócz przywoływanej już Śrubeny, działają w Sporyszu zakłady Cabind, funkcjonowały też do niedawna warsztaty PKS. Obok nich znajduje się obiekt Beskidzkiej Wyższej Szkoły Umiejętności, gdzie juz nauk "wyższych" jednak nikt nie pobiera. To również budynek po biurowcu śrubiarni.
Ślady historii tej obecnej dzielnicy Żywca to przede wszystkim stara zabudowa w okolicy ul. Kopernika, ruiny zamku na Grojcu i ruiny pieca wapienniczego pod tą sama górą. O pielęgnację lokalnej historii dba Stowarzyszenie Kulturalne „Prowincja”, tworząc między innymi projekt „Sporysz – album rodzinny”.
